Wetterskip Fryslan compenseert boeren voor meerwerk waternavel

De grote waternavel is in Nederland geïntroduceerd als vijver- en aquariumplant en was te koop in tuincentra. De plant bleek echter ook in Nederlandse wateren welig te tieren. Waar deze plant verschijnt, groeien sloten, wijken en vaarten in no time dicht met een dik pak groene bladeren. De welig tierende plant verstikt het andere waterleven, omdat er geen zonlicht meer door het bladerpak dringt. Daarnaast belemmeren de drijvende pakketten waternavel (drijftillen) de doorvaart; boten raken er met hun schroef in verstrekt.

Verboden

De verkoop van grote waternavel is inmiddels officieel verboden, maar de groene plaag heeft zich inmiddels permanent gevestigd op veel plekken in Nederland, mede dankzij de zachte winters.

De grote waternavel groeit vanaf eind mei, en het hardst in juli en augustus. De planten vormen drijftillen: een soort dekens op het water. De verwijdering moet heel grondig gebeuren. Ieder plantendeeltje dat achterblijft en afdrijft, is immers een stekje dat elders weer verder kan groeien.

Project met Caparis

In de regio Oosterwolde is Wetterskip Fryslân twee jaar geleden een project gestart met de sociale werkvoorziening van Caparis in Drachten, vertelt Engbert Dijkstra. „Cliënten van Caparis hebben alle watergangen toen tijdens het hekkelen met de hand nageschoond, elk klein plukje eruit gehaald, ook in de aangrenzende sloten.”

“Maar ja, vorig jaar door de corona kon dat niet doorgaan omdat de mensen van Caparis niet bij elkaar in een busje mochten zitten. Toen is er niks aan de waternavel gedaan. En nu is het project officieel afgelopen, en zitten de wijken er van voor tot achter mee vol”, verzucht de Friese veehouder.

Loonwerker

Het waterschap hekkelt de hoofdwatergangen; daar komt nu als gevolg van de welig tierende exoot tien keer meer rommel uit dan normaal, volgens de Friese veehouder. „De loonwerker die dat doet, krijgt gewoonlijk per meter betaald, maar dat kan nu niet uit. Hij doet er twee keer zo lang over als normaal. Dus die wordt nu per uur betaald.”

Voor de veehouder betekent het dat hij een substantieel grotere lading plantenresten (hekkelspecie) op de rand van de sloot moet accepteren. Boeren moeten de hekkelspecie zelf verwerken; doorgaans door de boel over het land te verspreiden wanneer het enigzins is ingedroogd. Dat kost nu dus meer tijd.

„En we hebben hier ook sloten die het waterschap niet schoont, maar waar wel schouw op zit. Die moeten we als boeren dus zelf schoonhouden. Nou, dat is geen doen. Daarom trekken we aan de bel", zegt Dijkstra. Hij vertelt van een collega-veehouder in Oosterwolde bij wie de frustratie zo hoog opliep, dat hij de werkzaamheden van van het Wetterskip heeft laten stilleggen. „Die eiste eerst zwart op wit de garantie dat het waterschap de extra kosten voor het sloten schonen zou vergoeden."

Vergoeding

Dat gaat nu oook gebeuren. Niet alleen voor de Oosterwoldse veehouder, maar voor alle boeren in het werkgebied die kampen met overlast en extra werk door de woekerende waternavel.

Wetterskip Fryslân laat in een reactie weten terdege doordrongen te zijn van de problematiek. Het waterschap zegt via de loonwerkers die de sloten schonen, goed op de hoogte te zijn van alle locaties waar sprake is van een overdaad aan waternavel. Als boeren dergelijke sloten laten hekkelen, krijgen ze het meerwerk ten gevolge van de waternavel vergoed, meldt het waterschap.

Ook daar waar de hoeveelheid hekkelspecie die de boeren op hun land krijgen, door waternavel groter is dan normaal, kunnen boeren rekenen op een schadevergoeding voor het verwerken van de extra hoeveelheid plantenresten. 'Zij hoeven hiervoor zelf geen actie te ondernemen', aldus het waterschap.

Jasper de Rijke van Wetterskip Fryslân: „We zijn ons bewust van de problematiek en weten dat er vragen over leven bij boeren. We zullen daar de komende weken tijdens het najaarsonderhoud extra aandacht aan geven in onze communicatie.”

Meldpunt bij De Stichtse Rijnlanden

Wetterskip Fryslân is niet de enige die kampt met waternavel. Het Utrechtse waterschap De Stichtse Rijnlanden probeert de plant ook letterlijk met wortel en tak uit te roeien. Daarom is er zelfs een meldpunt voor ingericht, omdat het van belang is om er zo vroeg mogelijk bij te zijn. 'Bij late signalering is de verwijdering een enorme klus.'

De Stichtse Rijnlanden neemt het weghalen van de grote waterval volledig voor haar eigen rekening, ook in watergangen waar de boeren normaal verantwoordelijk voor zijn, evenals in sloten van natuurorganisaties die anders niet of nauwelijks aan schonen doen, laat een woordvoerster weten.