De reis van grutto Krum vanuit het Friese Wommels

‘Gruttoland’ in Wommels (FR) is een project van de stichting Agrarisch Natuurfonds Fryslân in samenwerking met boer Murk Nijdam. Nijdam heeft zijn boerenbedrijf volledig ingericht in het teken van de weidevogels. In het voorjaar van 2021 werden in Wommels zes grutto's voorzien van een zender. Dat zenderen is onderdeel van een een internationaal onderzoek genaamd ‘Global Flyway Network’, van de onderzoeksgroep van Theunis Piersma van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG).

Een van de grutto’s werd naar zijn peetvader Murk genoemd en draagt (omgekeerd) de naam Krum. Op 4 mei 2021 werd Krum gevangen, geringd, gezenderd en losgelaten. De vogel kreeg 4 blauwe kleurringen en een groene vlag, zodat hij ook op afstand (met een telescoop) individueel herkenbaar is. De zender weegt, inclusief 2 zonnepaneeltjes, 5 gram. Dat is minder dan 2% van het lichaamsgewicht van een volwassen grutto. De zender laadt zich steeds op, zodat de vogel in principe jarenlang gevolgd kan worden.

Krum op reis

Nadat Krum eerst een nest met kuikens grootbracht, ging hij als een van de eerste op trek. Op 27 – 28 juni verliet hij Fryslân en vloog over het IJsselmeer richting Noordzeekust. Vervolgens volgde hij de kustlijn, passeerde België en kwam op adem ten zuiden van Nantes in Frankrijk. Op 29 – 30 juni ging de reis verder naar het Parc Nacional de Doñana in Spanje. Of Krum de tocht tot zover alleen maakte, weten we niet. Wel weten we dat het gebruikelijk is dat grutto’s in kleine groepjes trekken en op bepaalde plaatsen weer met andere soortgenoten bij elkaar komen. Zoals in Doñana waar grote groepen grutto’s zich tegoed doen op de rijstvelden aldaar.
Van daar maakte Krum de oversteek naar Afrika en verbleef van 2 tot 9 juli in Parc National Merdja Zerka te Marokko. Een bekend vogelgebied aan de Atlantische kust. De afgelegde afstand tot hier bedroeg 2587 kilometer.

De Sahara over

Het is bekend dat trekvogels indrukwekkende prestaties leveren. Zo vloog Krum op 9 en 10 juli – in twee dagen tijd – de Sahara over van Marokko naar Senegal in West-Afrika. Dankzij de zender weten we dat hij van 11 juli tot 6 november verbleef in Parc du Delta de Saloum in Noord-Senegal. Hier had hij alle gelegenheid om weer op gewicht te komen in de delta aan de Atlantische Oceaan. Een grutto verliest een derde van zijn gewicht tijdens de lange trektocht.
Van juli tot januari/februari verblijven veel grutto’s in Afrika. Ze vertoeven vooral in modderachtige gebieden, waar ze veel wormen kunnen eten en op de rijstvelden, waar ze achtergebleven rijstkorrels consumeren. Het is niet vreemd dat ze al na het broedseizoen Nederland verlaten en naar het zuiden gaan.

Delta de Saloum maakt deel uit van Unesco’s Erfgoed. Hier verblijven ’s winters grote groepen trekvogels, waaronder dus ook veel uit Nederland afkomstige grutto’s. De afstand van dit natuurgebied naar Wommels is in vogelvlucht zo’n vijfduizend kilometer.
Op 7 november vorig jaar besloot Krum noordwaarts te vliegen. Hij streek neer in Parc National des OIseaux de Djoudj op de grens van Senegal en Mauritanië. Ook dit is weer zo’n belangrijk natuurgebied, waar duizenden vogels bij elkaar komen voordat ze in het voorjaar weer naar het noorden trekken.

Koers naar het noorden

De verwachting is dat Krum in de loop van februari 2022 verder koers zet naar het noorden. We verwachten dat hij op weg naar Fryslân nog een tussenstop zal maken in Spanje of Portugal. Vanaf begin maart kijken boer Murk Nijdam en alle vrijwilligers reikhalzend uit naar de eerste grutto’s die terugkeren uit het verre Afrika. Hopelijk is daar Krum dan ook bij.

U kunt de verblijfplaats van Krum en andere grutto’s volgen via www.kingofthemeadows.eu/gruttos-volgen/ zoek op Krum en andere gruttonamen.