Robuuste aardappel dit jaar niet bestand tegen phytophthora, maar volgend seizoen wel?

Phytophthora past zich gemakkelijk aan. Agrico wist dat één gen niet afdoende zou zijn. Het handelshuis had in een jaar als dit met hoge phytophthoradruk op een verschil van maanden gerekend ten opzichte van de vatbare rassen. Dat bleken enkele dagen tot weken te zijn. „De mate waarin de biologisch geteelde aardappelen nu wordt aangetast, heeft ons negatief verrast. Daar ben ik eerlijk in. We hadden juist verwacht dat ze in deze jaren het verschil zouden maken. Dat is ook zo in vergelijking met de vatbare rassen maar het verschil is dit jaar gemiddeld te klein.

Kritiek op onderzoek

Agrico kreeg bij de introductie van de ‘Next Generation’-rassen veel kritiek vanuit het onderzoek. Het inbrengen van één gen zou onverstandig zijn. De kans bestaat dat het gen wordt doorbroken. Daarmee ontstaat een nutteloos product is de mening van diverse onderzoekers.

Agrico is echter van mening dat het inzetten van robuuste aardappelrassen de enige manier is om de phytophthora te beteugelen verklaart Winters zijn mening. „Wij weten zeker dat het inzetten van zelfs enkele resistentiegenen wel zin heeft. Alleen dit jaar pakt het voor de biologische telers anders uit. Volgend jaar zijn dezelfde rassen mogelijk wel robuust. Voor ons staat in ieder geval vast dat wij in de conventionele teelt met dit type resistentie de hoeveelheid chemische middelen drastisch kunnen beperken. Daar lopen inmiddels al een aantal jaren beproevingen mee en dat lijkt zeker hoopvol.”

Welke stammen nu voor de crisis zorgen, is volgens Winters nog niet te zeggen. Agrico doet onderzoek naar de aangetaste planten. Bij verschillende biologische telers zijn blaadjes geplukt van door de schimmel aangetaste planten. Deze worden in het najaar onderzocht. „We willen graag weten of het een of meerdere stammen betreft. Het is nu nog te vroeg om daar iets over te zeggen.”

Bredere resistentie

De nieuwe robuuste rassen met een bredere resistentie zitten in de pijplijn volgens het handelshuis. Het pootgoed staat op het veld, maar de rassen zitten nog in de onderzoeksfase en zijn nog niet commercieel verkrijgbaar. De resultaten zijn tot nu toe goed, inclusief de robuustheid van de resistentie zegt Winters. De aardappelen met twee tot drie genen zitten drie jaar van de introductie af. „Wat dat betreft komt deze crisis net te vroeg.”

Agrico heeft vanwege een eerdere phytophthoracrisis in de biologische teelt versneld de rassen met een enkel R-gen op de markt gebracht. Een zo groot mogelijke verscheidenheid aan genen in de verschillende rassen zou risico moeten spreiden. „Die strategie blijkt onvoldoende te kloppen. We hebben biologische telers die drie verschillende genen op het veld hebben en waarbij alles is aangetast. Dat hadden we niet voorzien. Wij denken dat er meerdere stammen over het veld gaan. Onderzoek moet nu uitwijzen of dat ook echt zo is. Het kan bijna niet dat één stam door drie verschillende genen heen gaat.”

Nachtmerries

Het phytophthoraprobleem wordt door geen enkele onderzoeker volledig opgelost volgens Marien Winters. „We kunnen niet meer dan het beheersbaar maken. Helemaal uitroeien gaat niet lukken. Onze taak is om te voorkomen dat een teler nachtmerries heeft dat zijn aardappeloogst op het veld wegrot. Om de ultieme robuuste aardappel te ontwikkelen, hebben we minimaal nog vijf tot tien jaar nodig. Tot die tijd is het roeien met de riemen die we hebben. Dat is altijd nog beter dan geen riemen bezitten.”