‘Extern salderen is snelste weg, maar niet de juiste’

„Het kost heel veel geld”, vat Marten Dijkstra, Statenlid VVD Friesland, de stikstofbrief van Schouten samen. „Terwijl je met veel minder een grotere reductie kan bereiken. Zoals het Landbouw Collectief al aangaf: minder eiwit in het rantsoen, andere grassoorten, meer eigen mest gebruiken en water bij de mest doen. Op die manier heb je een veel grotere invloed voor veel minder geld.”

Realiteit onder ogen zien

is de snelste manier, maar niet de juiste, stelt het Statenlid. Met een uitzondering voor boeren die al van plan waren om de bedrijfsvoering te staken. „Er zit een hele negatieve klank aan extern salderen, maar er voorbaat op tegen zijn, lijkt me ook niet juist. Je moet de realiteit wel onder ogen zien: de agrarische sector is onderhevig aan vergrijzing. Als boeren toch al willen stoppen, is dit een goede manier om warm te saneren, maar een deel van de vrijgekomen stikstofruimte moet terugvloeien naar de agrarische sector om ontwikkelruimte voor collega's te behouden.”

Veel winnen van de boerderij

Dat is ook het voornaamste standpunt van de het Friese Statenlid. De uitkoop van de landbouw moet worden voorkomen en een deel van de vrijgekomen stikstofrechten moeten binnen de landbouw blijven. „Er zijn veel sectoren kapitaalkrachtiger dan de agrarische sector, en als het zo is dat de stikstofruimte voortaan gekocht moet worden, dan zijn er veel bedrijven die dat winnen van een boerderij. Daar houd ik mijn hart voor vast. Stel dat er een zandwinningsput naast een melkveehouderij ligt en die put wil uitbreiden en daarvoor koopt het de stikstofruimte van de buurman. Dan zou ik graag willen dat van de stikstofruimte een deel terugvloeit naar de agrarische sector om zo ontwikkelingsruimte voor de eigen sector te behouden. Daarvoor is de provincie wel nodig. De provincie moet de regionaliteit bewaken en de ontwikkelruimte voor de landbouw in het oog houden. De provincie moet de agrarische sector beschermen en de productie van de primaire sector waarborgen. Er wordt nu ook veel geld uitgetrokken voor de natuur en haar organisaties maar de boeren kunnen ook hierin een belangrijke rol spelen, namelijk natuurbeheer.”

Weinig problemen

Hoewel extern salderen de agrarische sector flink bezig houdt, denkt Dijkstra dat het effect van het salderen op Friesland beperkt zal zijn. „In Friesland zijn er vrij weinig problemen als het gaat om depositie op natuurgebieden. Er zijn mar een paar gebieden stikstofgevoelig en qua bedrijvigheid valt het hier ook allemaal wel mee. Er zijn weinig projecten die hier vanwege het stikstofgebeuren stilliggen, alleen nieuwe vergunningen worden niet meer uitgegeven. Dat moet wel zo snel mogelijk worden vlot, maar het zal uiteindelijk wel meevallen met het extern salderen in Friesland. Als het maar duidelijk op papier komt te staan. Daarom moet de provinciale overheid in goed overleg met de stakeholders om invulling te geven aan het beleid.”

Rijk wil wel meer

Dijkstra noemt een model waarbij een stikstofbank onder de regie van de provincie staat. Zo blijft de regie bij de provincie en kan het de regionale aard van extern salderen verzekeren. „Ik heb er nog geen zicht op hoe de uitvoering van het extern salderen er precies uit moet gaan zien, maar ik weet wel dat het extern salderen een deel van de oplossing van het stikstofprobleem kan zijn. Mits er duidelijke regie en monitoring zijn over hoe de regeling ingericht en ingezet moet worden. Dus dat moet in goed overleg met de stakeholders worden afgestemd en niet zoals bij Logistiek Park Moerdijk en provincie Noord-Brabant. Dat soort cowboygedrag willen we niet hebben.” Het Rijk heeft aangegeven het liefst vanaf 1 juni al te starten met extern salderen. Dijkstra denkt daar het zijne van: „Het Rijk wil wel meer. Wij van VVD Friesland zijn voor een gedegen proces. Voor elk wat wils zodat iedereen een goede toekomst heeft een goede boterham kan verdienen: dat moeten we veilig stellen en dat kunnen we niet garanderen op zo'n korte termijn.”

Niet op orde

Voor elk wat wils betekent ook dat alle sectoren een bijdrage moeten leveren. Dijkstra vindt het merkwaardig dat sectoren zoals de industrie en de luchtvaart tot dusver de dans lijken te ontspringen. De focus op de landbouw is te groot, meent het Statenlid van VVD Friesland. „Ik vind het heel krom dat er zo extreem wordt gefocust op de agrarische sector. De landbouw telt wel voor dik 40 procent mee bij de stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden, maar je telt ook heel veel niet mee. Veel grote bedrijven hebben hun nb-vergunning niet op orde en de meeste boeren wel. En dan zeggen: jullie aandeel is zo groot. Ja, als je de rest niet meetelt, is het aandeel van de landbouw ook heel groot. Dus die focus vind ik overdreven.”

Latente ruimte

Zelf lijkt het Dijkstra een goede constructie om de latente ruimte van agrarische bedrijven tijdelijks extern te salderen. „Door latente ruimte vrij te geven voor tijdelijke activiteiten, zoals woningbouw, kan de bouw ook door zonder dat de boeren daadwerkelijk wat hoeven in te leveren. Na de een bepaalde periode moeten die rechten van de latente ruimt namelijk wel weer terugvloeien naar de eigenaar.”