Soepeler mestbeleid gaat niet door; besluit over 8e Actieprogramma aan nieuw kabinet

LTO Nederland was snel met haar reactie op het doorschuiven van de besluitvorming over het 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (APN) aan een nieuw kabinet door demissionair landbouwminister Femke Wiersma. De belangenorganisatie maakt zich grote zorgen over het uitblijven van duidelijkheid. ‘Hoewel LTO kritisch is op de generieke maatregelen die in het 8e APN waren voorgesteld, zorgt uitstel voor langere onzekerheid over het aanstaande beleid. Doordat het 8e APN niet voor 1 januari 2026 in werking treedt, blijven boeren langer in onzekerheid over de toekomstige regels. Dit belemmert goed ondernemerschap en staat verdere verbetering van de waterkwaliteit in de weg.’

LTO Nederland blijft kritisch op de huidige systematiek van nutriënten-verontreinigingsgebieden (NV), die door het besluit nog minimaal één jaar langer van kracht te blijven. ‘LTO vindt deze NV-gebieden, inclusief de generieke korting van twintig procent, onbegrijpelijk, ondoelmatig en onterecht. De maatregel houdt onvoldoende rekening met regionale omstandigheden, terwijl zij wel grote gevolgen heeft voor de bedrijfsvoering van boeren.’

‘Boeren hebben behoefte aan tijdige, heldere en uitvoerbare kaders om investerings- en bedrijfsbeslissingen te kunnen nemen. Onzekerheid over het mineralenbeleid werkt verlammend en belemmert doelgericht werken aan verdere verbetering van de (grond)waterkwaliteit. Uitstel van het 8e APN betekent opnieuw vertraging in de noodzakelijke stappen richting een toekomstbestendig mineralenbeleid.’

Doorgaan met doelsturing op grondwater

LTO betreurt het dat door het uitblijven van het 8e APN geen formele start kan worden gemaakt met doelsturing op het grondwater. Dit is ook aan een nieuw kabinet. ‘Juist doelsturing kan boeren en de waterkwaliteit nieuw perspectief bieden, door te sturen op doelen in plaats van generieke maatregelen. In dit licht is het positief dat een meerderheid van de Tweede Kamer heeft uitgesproken hiermee door te willen gaan. Dat geeft vertrouwen dat doelsturing op grondwater alsnog een serieuze plek kan krijgen in het beleid. De sector en de keten blijven zich daarom onverminderd inzetten om samen met het ministerie van LVVN te werken aan de verdere uitwerking van een robuust en uitvoerbaar doelsturingssysteem voor grondwater, dat zowel boeren duidelijkheid en handelingsperspectief biedt als bij kan dragen aan de verdere verbetering van de waterkwaliteit.’

De oproep van LTO is om samen met de sector de doelsturingsaanpak verder uit te werken. ‘Het is essentieel dat deze aanpak zodanig wordt ingericht dat er in het najaar van 2026 op grote schaal kan worden gemeten en dat deze metingen ook daadwerkelijk meetellen bij het verkrijgen van uitzonderingen.’ LTO pleit ervoor dat het ministerie voor september 2026 volledige duidelijkheid geeft over het mineralenbeleid dat vanaf 2027 gaat gelden. LTO verwijst bij het formuleren van dit mineralenbeleid nadrukkelijk naar haar reacties op de internetconsultatie.

NAJK is teleurgesteld over het besluit dat het kabinet vanmiddag nam. 'Het is treurig dat jonge boeren en tuinders nog een jaar moeten werken met het 7e APN, zegt Hilde Coolman, bestuurder NAJK met portefeuille akkerbouw. 'Het 8e APN biedt ruimte voor vakmanschap waar dat kan, en scherpt aan waar het doelbereik nog ver weg is. Met het 8e APN zetten we stappen richting beleid op perceels- en gebiedsniveau, met doelsturing en daarmee meer eigen verantwoordelijkheid. Dat geeft boeren ruimte om hun vakmanschap in te zetten én draagt bij aan betere waterkwaliteit. Door nu vast te houden aan het 7e APN blijven we steken in een generieke aanpak die onvoldoende helpt om de waterdoelen te halen.'

Het concept 8e APN bevat naast doelsturing ook maatregelen waar NAJK kritisch over is. In de kern vindt de organisatie het een stap vooruit ten opzichte van het huidige beleid. 'Door het uitstel blijven agrariërs gebonden aan uniforme voorschriften, ook in gebieden waar de doelen al worden gehaald. Het is bizar dat er vlak voor het kerstreces pas duidelijkheid komt over het beleid voor het nieuwe jaar. De wintergewassen zitten nota bene al in de grond. We lopen met dit besluit bovendien risico op extra bemoeienis vanuit Europa', meent Coolman

NAJK blijft zich inzetten voor een evenwicht tussen milieu-eisen en agrarische belangen. 'Wij willen blijven werken aan goede waterkwaliteit, maar vinden dat boeren en telers perspectief en ruimte nodig hebben om hun vakmanschap in te zetten. Het is teleurstellend dat dit nu nog steeds ontbreekt. De oproep van de Tweede Kamer om doelsturing verder uit te werken onderschrijven wij en daar blijven wij ons het komende jaar actief voor inzetten.'