Column: Boeren willen graag beloond worden, desnoods met geld

Al jarenlang wordt de ene na de andere maatregel over het boerenerf uitgerold. Tegenstrijdig of niet, effectief of niet, inpasbaar in de bedrijfsvoering of niet; je hebt er als boer maar aan te voldoen. Voor veel boeren om gek van te worden en murw geslagen wordt het zoveelste middelvoorschrift dan maar weer geaccepteerd.

Ik moest het dan ook eerst nog maar eens zien toen we de uitnodiging de deur uit deden. 'Dertig melkveehouders gezocht die met doelsturing bovenwettelijke doelen willen realiseren in het Rijk van Nijmegen.' Geen heel aanlokkelijke beloning, inzicht geven in je bedrijfsvoering en weer een aantal avonden weg voor overleg. Dat klinkt niet echt aantrekkelijk.

Toch zat de zaal vol en aan het eind van de avond hadden de eerste 23 deelnemers zich ingeschreven. Inmiddels zijn alle 35 plaatsen gevuld en moeten we nieuwe deelnemers teleurstellen. Het kan ook anders als we het maar met z’n allen willen, dat werd me op deze avond wel heel duidelijk!

Doelbereik groot

In Gelderland rollen we nu het Markemodel uit in de Achterhoek en hebben we de Food Valley en de Groene mantel om Nijmegen. Onder de naam ‘Doelsturing Melkveehouderij Gelderland’ (DMG) stellen de melkveehouders in het gebied met elkaar haalbare en realistische doelen op en gaan ze daarmee in gesprek met de overheden, de provincie en het waterschap, en private beloners.

Doelen gericht op het verbeteren van bodem, water en lucht met tastbare resultaten voor het versterken van de natuurwaarden en de biodiversiteit. En wat blijkt: als je ieder bedrijf de kans geeft om op zijn eigen manier en binnen de mogelijkheden van het bedrijf, op zijn eigen plaats in het landschap en met oog voor de omliggende natuurwaarden een bedrijfsontwikkelplan op te stellen, dan is het doelbereik van het geheel vele malen groter dan wanneer de overheid dit met middelvoorschriften oplegt. Met elkaar wordt gewerkt aan gebiedsdoelen en de onderlinge samenwerking inspireert en motiveert.

Gebiedsprocessen langdradig

Ik zit ook wel eens aan tafel bij gebiedsprocessen. Man o man, wat zijn dat langdradige processen met vaak weinig resultaat. En wat een contrast met de aanpak waar we nu volop inzitten. In nog geen driekwart jaar van de eerste bijeenkomst met belangstellenden naar een ontwikkelplan per bedrijf, de dealdialoog met de overheden en daaruit volgend een gedragen en realistisch regionaal omgevingsplan voor de periode tot 2030. Het kan dus gewoon. Inmiddels is het project tot koploperproject uitgeroepen door de Groene Metropool Regio en willen de gemeenten ook bijdragen. Daar is het kwartje al gevallen.

Beloning zit in zekerheid

Ook al bereiken we met elkaar meer dan gevraagd voor milieu, natuur en landschap op een manier die positief verbindt, enthousiasmeert en gebaseerd is op vertrouwen en dialoog, we blijven gevangen zitten in het web van Europese regels en middelvoorschriften.

Een beloning in geld is leuk en mooi meegenomen maar de echte beloning voor een boer zit in zekerheden voor het bedrijf en ruimte om te investeren in een duurzame toekomst. Met DMG boren we langzaam maar zeker gaten in de betonnen bunkers van sturing met middelvoorschriften. Daar is een lange adem voor nodig maar die hebben we! En we laten in de praktijk ondertussen gewoon zien dat het kan!

Hermen Vreugdenhil is directeur van agrarisch collectief Rivierenland.