45 boeren ondertekenen tot nu overenkomst natuurinclusieve landbouw

Dat meldt Staatsbosbeheer bij de presentatie van de rapportage over ruim vijf jaar experimenteren met natuurinclusieve landbouw (NIL). Deze pilot werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). Zij investeerde ook de 4,17 miljoen euro waarmee de samenwerkingsovereenkomsten met boeren werden bekostigd.

Gesprekken met 423 boeren

Het NIL-team voerde gesprekken met 423 boeren door heel Nederland over de overstap naar natuurinclusieve bedrijfsvoering. Zo valt in de rapportage te lezen. En verder dat van de 268.000 hectare natuur die Staatsbosbeheer beheert, 40.000 hectare wordt verpacht aan meer dan 3.000 boeren.

Langjarige pachtzekerheid

De pilot richtte zich op het sterker verbinden van landbouw en natuur door boeren langjarige pachtzekerheid (12 jaar) te bieden op 6.000 hectare natuurgrond van Staatsbosbeheer. Met als voorwaarde dat zij ook hun eigen grond natuurinclusief gaan beheren. Hierdoor neemt het totale oppervlak duurzaam beheerde grond met meer dan 50 procent toe, stelt Staatsbosbeheer. ‘Van de totale oppervlakte binnen NIL-overeenkomsten is slechts 40 procent grond van Staatsbosbeheer met een natuurdoelstelling. De rest is eigen landbouwgrond van boeren die nu natuurinclusief wordt beheerd.’

Vooral melkveehouders

De meeste deelnemers zijn volgens het rapport melkveehouders die hun melkproductie als gevolg van de aangepaste bedrijfsvoering vaak zien dalen; van het Nederlandse gemiddelde van 9.000 naar ongeveer 6.500 kilogram per koe per jaar. ‘Daar tegenover staat dat zij flinke kosten besparen op krachtvoer en kunstmest.’ Wageningen Universiteit & Research monitort een deel van het project en maakte begin dit jaar een rapportage over hun 0-meting.

Didam-proof

‘Een belangrijke doorbraak vormde de ontwikkeling van kritische prestatie-indicatoren (KPI's) samen met Natuurmonumenten en LandschappenNL’, vervolgt Staatsbosbeheer. ‘Deze zijn gebaseerd op drie pijlers: het stimuleren van biodiversiteit, groenblauwe dooradering en het sluiten van kringlopen. Deze landelijke norm met 18 KPI's voor melkveehouderij en akkerbouw helpt om natuurinclusieve landbouw objectief te meten en resultaten aantoonbaar te maken. Jaarlijks komen 500 tot 600 pachtcontracten vrij die nu via het nieuwe 'Didam-proof' proces worden uitgegeven, waarbij duurzaamheid voor 70 procent meetelt en prijs voor 30 procent. Andere overheden maken inmiddels gebruik van deze werkwijze.’

Drempelwaarden obstakel

Ondanks de positieve resultaten blijven er volgens Staatsbosbeheer uitdagingen bestaan. ‘De coronapandemie veroorzaakte twee jaar vertraging en veel boeren moeten worden teleurgesteld omdat zij niet voldoen aan de drempelwaarden of hun gronden geen onderdeel uitmaken van overgangszones bij natuurgebieden.’

Extensivering aantrekkelijk

Bovendien vraagt de omschakeling naar natuurinclusieve bedrijfsvoering een fundamentele verandering in denken, stelt Staatsbosbeheer. ‘Van “ik wil een gewas telen en pas de omgeving daarop aan” naar “welk gewas past op deze plek binnen de natuurlijke omstandigheden”. De belangstelling groeit echter snel, mede door recente gerechtelijke uitspraken en het verdwijnen van de mestderogatie, waardoor extensivering voor veel boeren een aantrekkelijk alternatief is geworden.’