Column: Mijn verdriet…

Het landschap dat me zo vertrouwd is, verdwijnt langzaam — niet met kabaal of groot vertoon, maar stilletjes. Zonder rouw, zonder afscheid. Alleen beleidsplannen, kaarten en strategieën. Maar voor mij is het geen plan. Het is thuis. Het is wie ik ben. En als dat verdwijnt, voelt het alsof ik zelf een beetje verdwijn. Zoals Frank Westerman zo treffend zei: “Het landschap is niet alleen je herinnering, het is ook je kompas.”

Een landschap met ziel

Het cultuurlandschap – met zijn essen, houtwallen, erfbeplanting en bewerkte percelen – is méér dan een decor. Het is door mensenhanden gevormd. Door generaties die de grond bewerkten, ernaar luisterden, het land begrepen. Het is geen toevalligheid, het is zorg, traditie, verbondenheid.

Maar dat landschap staat onder druk. Niet alleen fysiek, maar ook in het verhaal dat erover verteld wordt. In de media, in beleid, bij natuurorganisaties hoor ik vooral termen als “biodiversiteit”, “robuuste natuurkernen” en “rewilding”. Begrippen die vaak suggereren dat een landschap beter af is zonder mens. Zonder ons. En hoe vaker dat wordt herhaald, hoe sterker hetgevoel binnensluipt dat je zelf overbodig bent geworden.

Mijn kompas begint te wankelen

Ik merk het aan de toon, de beelden, de keuzes die worden gemaakt. Niemand zegt het letterlijk, maar het wordt voelbaar: het landschap waarin ik leef lijkt niet meer in het plaatje te passen. Alsof er een andere richting wordt gekozen — eentje waarin het boerenland langzaam uit beeld verdwijnt.

Alsof wat ik doe, waar ik sta, wat ik heb meegekregen, niet langer nodig is. En dan voel ik dat mijn innerlijke kompas begint te wankelen. Niet omdat ik niet wíl bewegen, maar omdat ik het gevoel krijg dat mijn verhaal niet meer mee mag doen. Dat doet iets met een mens. Het brengt verwarring, vertwijfeling, en diep verdriet.

Herinnering, of reconstructie?

Want als het landschap dat jou gevormd heeft – jouw anker, jouw oriëntatie – wordt losgelaten of herschreven, raakt dat aan je identiteit. Het is alsof iemand het geheugen van jouw bestaan probeert te overschrijven. Frank Westerman vertelde over de hunebedden in Drenthe. Hoe we ze als onaantastbaar erfgoed beschouwen, als symbolen van ons oerverleden. Maar zelfs die zijn – zo blijkt – deels herbouwd naar inzicht van archeologen. Niets is wat het lijkt.

En dat maakt de vraag des te urgenter: op welk nulpunt willen we beginnen? Wat kiezen we om te bewaren, en wat laten we verdwijnen omdat het “nu even niet past” in het dominante verhaal? Waarom noemen we hunebedden erfgoed, maar het levende cultuurlandschap niet?

Je bent niet alleen

Het troost me dat ik niet de enige ben die dit voelt. Frank gaf me dat inzicht. Dat er meer mensen zijn die hetzelfde ervaren, maar vaak in stilte. Mensen die niet tegen verandering zijn, maar verdrietig worden als het verleden zonder betekenis wordt uitgewist. Als de weg naar de toekomst geplaveid lijkt met vergetelheid.

Daarom schrijf ik dit.

Om te zeggen: je bent niet alleen. Jouw kompas doet er nog steeds toe. We mogen waken over het landschap dat ons gevormd heeft. Niet uit nostalgie, maar uit verantwoordelijkheid. Niet om alles te houden zoals het was, maar om niet te vergeten wie we zijn.

Zolang het landschap bestaat, weten wij waar we vandaan komen – en waar we naartoe willen. Niet terug, maar met wortels die blijven dragen.